همه چیز در مورد قاعدگی
عادت ماهانه یا پریود، بخشی از چرخهٔ قاعدگی است که طی آن برای چند روز در ماه خونریزی واژینال خواهید داشت. اما چه نکاتی را در مورد این دوران باید بدانید؟
در این مطلب با همه چیز در مورد سن شروع و اتمام، علایم، مزایا و مراقبت‌های بهداشتی لازم در این دوران از زندگی خانم‌ها آشنا شوید.
پریود یا عادت ماهانه
عادت ماهانه که با نام‌های متعددی همچون پریود، پریودی، قاعدگی، و منس "Mense" شناخته می‌شود خونریزی طبیعی واژینال است که به عنوان بخشی از چرخه ماهانه یا سیکل قاعدگی در زنان رخ می‌دهد و هر ماه بدن زنان را برای بارداری آماده می‌کند. این روند در سنین ۱۱ تا ۱۴ سالگی شروع و تا زمان یائسگی در حدود 51 سالگی ادامه می‌یابد.
خون از دست رفته که بخشی از آن از خون کامل و بخشی از ریزش بافت در داخل رحم است از طریق دهانه رحم جریان می‌یابد و از طریق واژن از بدن خارج می‌شود.خونریزی می‌تواند بین ۲ تا ۷ روز طول بکشد، اما معمولاً حدود ۵ روز ادامه دارد و در ۲ روز اول شدیدتر است. در شدیدترین حالت، خون به رنگ قرمز است و در روزهای سبک‌تر، رنگ خون ممکن است صورتی، قهوه‌ای یا سیاه باشد. تمامی این تغییرات در زنان مختلف متغیر است.
میزان خون عادت ماهانه زنان حدود ۲۰ تا ۹۰ میلی‌لیتر، یعنی در حدود ۱ تا ۵ قاشق غذاخوری است، اما برخی از زنان خونریزی شدیدتری دارند. علاوه بر خونریزی، زنان در این دوران درد و گرفتگی در شکم یا لگن، درد در پایین کمر، نفخ، درد پستان، نوسانات خلقی و تحریک پذیری، سردرد و خستگی را نیز تجربه می‌کنند که شدت آن در زنان متغیر است.
چرخه قاعدگی
سیکل قاعدگی اصطلاحی است که برای توصیف توالی وقایعی که هر ماه در بدن زنان رخ می‌دهد و آنها را آماده باروری می‌کند به کار می‌رود. این چرخه از اولین روز خونریزی در یک ماه تا اولین روز خونریزی در ماه بعدی محاسبه می‌شود و روزهای بین آن طول این سیکل را مشخص می‌کند. متوسط طول یک چرخه در بیشتر زنان ۲۸ روز است با این حال، می‌تواند از ۲۳ روز تا حدود ۳۵ روز متغیر باشد، اما روند کلی در همه زنان یکسان است. کوتاه‌تر یا بلندتر بودن این چرخه کاملاً معمول است. رویدادهای خاصی که در طول یک سیکل در بدن شما رخ می‌دهد عبارتند از:
مرحله قاعدگی: این مرحله که معمولاً از روز اول تا پنجم طول می کشد، زمانی است که در صورت عدم بارداری، پوشش رحم از طریق واژن می‌ریزد و روز شروع خونریزی است.
فاز فولیکولی: در دوره فولیکولی سیکل ماهانه تغییرات هورمونی باعث ضخیم شدن پوشش داخلی رحم و رشد فولیکول‌ها در تخمدان‌ها و تشکیل تخمک می‌شود.
تخمک گذاری: در روز تخمک گذاری که تقریبا در روز چهاردهم قبل از شروع دورۀ قاعدگی بعدی انجام می‌شود، تخمدان تخمک بالغ را آزاد می‌کند.
فاز لوتئال: در این مرحله تخمک از تخمدان خارج می‌شود و شروع به حرکت از طریق لوله‌های فالوپ به سمت رحم می‌کند و در صورت وجود اسپرم لقاح صورت می‌گیرد.
زمان شروع اولین پریود
پریود معمولاً در حدود 12 سالگی شروع می‌شود، اما در برخی از دختران زودتر یا دیرتر شروع می‌شود. تأخیر در شروع آن معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست. بسیاری از دختران در سن 16 تا 18 سالگی اولین خونریزی را خواهند داشت.
برخی از دختران نیز در سنین کمتر، مثلاً قبل از 8 سالگی پریود می‌شوند که از علامت‌های بلوغ زودرس در دختران می‌تواند باشد، بدون اینکه علامت هایی دیگر از بلوغ مانند رشد سینه ها در او آغاز شده باشد. در چنین موارد بهتر است پزشک را در جریان بگذارید تا شما را به متخصص مربوط ارجاع دهد و اگر علت زمینه‌ای وجود داشته باشد بررسی شود.
در مورد پریود شدن دخترها بیشتر بدانید.
علت پریود
قاعدگی و در اصطلاح رایج پریودی با هدایت هورمون‌ها اتفاق می‌افتد. هورمون‌ها پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که طیف وسیعی از عملکردهای طبیعی بدن را با انتقال پیام از جریان خون به اندام‌ها و بافت‌های بدن هماهنگ می‌کنند. هورمون‌های اصلی مرتبط با این دوران که در زمان‌های مشخصی در ماه توسط هیپوفیز در مغز و تخمدان‌ها، بخشی از دستگاه تولید مثل زنان، تولید می‌شوند تخمک گذاری و بارداری را در هر ماه در زنان ممکن می‌سازند.
این هورمون‌ها همچنین به ضخیم شدن پوشش داخلی رحم کمک کرده تا برای لانه گزینی جنین و پیشرفت بارداری آماده شود. این اتفاق می‌افتد تا اگر حاملگی رخ دهد، تخم بارور شده به آن بچسبد و شروع به رشد کند. اگر اسپرمی نباشد و تخمک را بارور نکند، بارداری اتفاق نمی‌افتد. در چنین حالتی پوشش داخلی رحم شکسته و ریزش می‌کند و خونریزی شروع می‌شود. معمولاً حدود یک ماه طول می کشد تا این بافت داخلی ساخته شود و سپس با شروع خونریزی ریخته شود. به همین دلیل است که اکثر دختران و زنان تقریباً یک بار در ماه پریود می‌شوند.
علائم پریود
اکثر زنان معمولاً حدود یک تا ۲ هفته قبل از پریود متوجه تغییرات فیزیکی و خلقی می شوند که این علائم زمان نزدیک شدن به تاریخ شروع خونریزی را نشان می‌دهد. تغییر در سطح هورمون‌های بدن قبل از شروع خونریزی می‌تواند علت این تغییرات باشد. این وضعیت را به عنوان سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یا تنش قبل از قاعدگی (PMT) می‌شناسند. علت دقیق آن به طور کامل مشخص نشده است، اما تغییرات هورمونی و تغییر در سطح برخی انتقال‌دهنده های عصبی از جمله سروتونین از جمله عوامل دخیل هستند. این علایم در موارد شدید زندگی روزمره زنان و حتی اطرافیانشان را با مشکل روبرو می‌کند. نشانه‌های رایج در میان زنان عبارتند از:
- احساس نفخ
- حساسیت، درد و سنگینی پستان
- نوسانات خلقی
- احساس تحریک‌پذیری
- پوست لکه‌دار یا موهای چرب
- کاهش یا از دست دادن میل جنسی
علائم پریود معمولاً با شروع خونریزی بهبود می‌یابند و چند روز پس از آن ناپدید می‌شوند. همهٔ زنان دچار پی ام اس نمی‌شوند و در برخی زنان نیز این علائم از چند هفته قبل زندگی‌شان را مختل می‌کند. داشتن فعالیت بدنی منظم، برخورداری از رژیم غذایی سالم و متعادل، کاهش حجم و افزایش تعداد وعده‌های غذایی، خواب کافی، کاهش سطح استرس با تمرین مهارت‌هایی مانند یوگا و مراقبه و یادداشت علائم آزاردهنده به مدیریت و مقابله با این سندرم کمک می‌کند.
در مورد سندرم پیش از قاعدگی بیشتر بدانید.
محصولات بهداشتی دوران پریود
محصولات بهداشتی خون دفع‌شده در طول قاعدگی را جذب یا جمع می‌کنند و انواع اصلی آن عبارتند از:
- نوار بهداشتی
- تامپون
- کاپ قاعدگی
نوار بهداشتی
نوار بهداشتی نوارهایی هستند که یک طرف آنها از مواد جاذبی که خون را جذب می‌کند، ساخته شده است. در طرف دیگر آنها یک لایه چسب وجود دارد که به لباس زیر می‌چسبانید تا آن را در جای خود نگه دارد.
نوار بهداشتی در اندازه‌های مختلفی وجود دارد، بنابراین می‌توانید نوار یا پدی متناسب با سنگینی یا سبکی پریود خود انتخاب کنید. پد بهداشتی روزانه نوعی نوار بهداشتی کوچک‌تر و نازک‌تر است که در روزهایی که خونریزی بسیار سبک است استفاده می‌شوند.
تامپون
تامپون‌ها لوله‌های کوچکی از پنبه هستند که در ایام قاعدگی آنها را داخل واژن قرار می‌دهید تا خون را قبل از اینکه از بدن خارج شود جذب کند. دو نوع تامپون وجود دارد. تامپون‌هایی که اپلیکاتور دارند و تامپون‌های بدون اپلیکاتور که با انگشت خودتان وارد می‌کنید. در هر دو مورد، یک تکه نخ در یک سر تامپون وجود دارد که با کشیدن آن تامپون را از واژن خارج می‌کنید.
همراه بسته‌بندی تامپون‌ها دستورالعمل‌هایی وجود دارد که نحوهٔ استفاده از آنها را توضیح می‌دهد. اگر تامپون به درستی وارد شود، نباید آن را احساس کنید. اگر می‌توانید تامپون را احساس کنید یا درد دارد، ممکن است به درستی وارد نشده باشد. امکان ندارد تامپون در درون واژن گیر کند یا گم شود. واژن آن را محکم در جای خود نگه می‌دارد و با جذب خون منبسط می‌شود.
کاپ قاعدگی
کاپ قاعدگی جایگزینی برای نوار بهداشتی و تامپون است. این کاپ از سیلیکون ساخته شده است و داخل واژن قرار می‌گیرد. این کاپ‌ها به جای جذب خون، آن را جمع می‌کنند. برخلاف نوار بهداشتی و تامپون که پس از استفاده دور انداخته می‌شوند، می‌توان کاپ قاعدگی را شست و دوباره استفاده کرد.
تغییرات پریود
پریودهای شما ممکن است در طول زمان تغییر کند. برای مثال، ممکن است طولانی‌تر یا سبک‌تر شوند. این لزوماً به معنای وجود مشکل نیست، اما باید بررسی شود. خونریزی بین قاعدگی، خونریزی بعد از رابطهٔ جنسی یا خونریزی بعد از یائسگی باید توسط پزشک بررسی شود. این خونریزی‌ها ممکن است ناشی از عفونت، ناهنجاری در گردن رحم یا دهانهٔ رحم یا در موارد نادر، سرطان باشد.
اگر رابطهٔ جنسی داشتید و بعد پریود نشدید ممکن است باردار شده باشید. اگر آزمایش خون بارداری دادید و نتیجه منفی بود و تا سه ماه متوالی خونریزی نداشتید، به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک علت را بررسی و درمان لازم را توصیه خواهد کرد.
اتمام پریود
قاعدگی تا زمانی که زنان به یائسگی برسند ادامه خواهد داشت. یائسگی معمولاً در اواخر دههٔ پنجم زندگی، یعنی ۴۸ یا ۴۹ سال تا اواسط ۵۰ سالگی اتفاق می‌افتد. در امریکا و انگلستان میانگین سن یائسگی ۵۱ سال و در ایران ۴۹ سال است.
ممکن است طی چند ماه یا چند سال قبل از قطع کامل، تعداد دفعات خونریزی کمتر شود. در برخی موارد چرخه‌های قاعدگی می‌توانند به طور ناگهانی متوقف شوند.
باردار شدن
فهمیدن زمانی که امکان باردار شدن دارید، یعنی بازۀ باروری ماهانه، می‌تواند دشوار باشد. این بازه تقریباً در زمان تخمک‌گذاری است، یعنی حدود ۱۲ تا ۱۴ روز قبل از شروع پریود بعدی. اما قبل از تخمک‌گذاری، اسپرم می‌تواند بین ۵ تا ۷ روز در داخل بدن زن زنده بماند. این بدان معناست که بازۀ باروری تا اوایل چرخهٔ قاعدگی گسترش می‌یابد. با استفاده از یک تقویم پریود می‌توانید زمان شروع خونریزی و زمان اوج تخمک‌گذاری خود را محاسبه کنید.
اگر تخمک‌گذاری نداشته باشید نمی‌توانید باردار شوید. برخی از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری، مانند قرص‌های ضدبارداری، چسب ضدبارداری و آمپول ضدبارداری، با جلوگیری از تخمک‌گذاری از بارداری پیشگیری می‌کنند.
گاهی اوقات صحبت کردن در مورد پریود ممکن است خجالت آور باشد اما به یاد داشته باشید، این دوران بخش طبیعی از زندگی زنان است و شما حق دارید که در این ایام بیشتر از هر زمان دیگری درک شوید و از اعضای خانواده، همسر و فرزندانتان درخواست کمک کنید تا این روزها را با آسودگی و آرامش بیشتری سپری کنید.
ذکر این نکته ضروری است که برخی از زنان عوارض قاعدگی را با شدت بیشتری تجربه کرده و به لحاظ روحی تحت فشار و تنش بیشتری هستند. گاهی اوقات درک این وضعیت روحی برای آقایان دشوار بوده و حمایت لازم را نخواهند داشت و گاهی با زدن برچسب‌هایی چون عصبی بودن شرایط را بدتر می‌کنند. آگاه شدن از این تغییرات به نحوه برخورد با زنان در این دوران کمک می‌کند.
