استفادهٔ بیش از حد از نمایشگرها چه اثری روی مغز کودکان دارد؟
استفاده بیش از حد از نمایشگرها ممکن است به مغز کودکان آسیب برساند؟ اگر این سؤال شما هم هست، در این مطلب با جواب این پرسش به شکل دقیق آشنا شوید.
مطالعه و تحقیق اول
آیا استفادهٔ زیاد از نمایشگر به مغز کودک آسیب می‌رساند؟
بر اساس یک مطالعهٔ جدید، کودکان خردسالی که بیش از یک ساعت در روز از نمایشگرها استفاده می‌کنند، ممکن است نسبت به کودکانی که استفادهٔ کمتری دارند، مغزی بی‌نظم‌تر (Disorganized) و کمتر رشدیافته داشته باشند. اما محققان می‌گویند احتمالاً مشکل خود نمایشگر نیست، بلکه زمان صرف‌نشده برای بازی و تعامل با دیگران است که روی رشد مغز کودکان تأثیر می‌گذارد.
این جدیدترین مورد انبوهی از تحقیقات در چند سال گذشته است که استفادهٔ بیش از حد از نمایشگرها توسط کودکان را با بازۀ توجه کوتاه‌تر، بیش‌فعالی، اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، رفتار پرخاشگرانه، مشکلات خواب، افزایش وزن و عادت‌های ناسالم در بچه‌ها ارتباط داده است.
آیا ممکن است این آسیب بیشتر شود؟
طبق مطالعهٔ اخیری که منتشر شده است، شاید! اما این تحقیق چه بود؟ محققان مرکز پزشکی بیمارستان کودکانی برای اسکن مغز 47 پسر و دختر سالم سه تا پنج ساله استفاده کردند. محققان همچنین از این کودکان تست‌های شناختی برای سنجش سواد و مهارت‌های زبانی آنها گرفتند. هیچ‌کدام از بچه‌ها هنوز کودکستان را شروع نکرده بودند.
در همین حال، والدین بچه‌ها نظرسنجی‌هایی را پر کردند که از آنها در مورد عادت‌های فرزندانشان سؤال می‌کرد. مثلاً این‌که فرزندشانشان چقدر از نمایشگر استفاده می‌کنند، چه زمانی از آن استفاده می‌کنند، چه محتوایی در نمایشگرها تماشا می‌شود و آیا والدین در حین استفاده فرزندانشان از نمایشگر با آنها ارتباط برقرار می‌کنند یا خیر.
در مقایسه با کودکانی که زمان زیادی را صرف نمایشگرها نمی‌کردند یا اصلاً از نمایشگر استفاده نداشتند، بچه‌هایی که بیش از یک ساعت در روز و بدون تعامل با والدین از نمایشگرها استفاده می‌کردند، مشکلات زیر را داشتند:
مادهٔ سفید کمتررشدکرده در مغز: مادهٔ سفید برای مهارت‌های زبان، سواد و رشد مغزی مهم است.
بی‌نظمی بیشتر مادهٔ سفید: این بدان معناست که مغز کودکان نمی‌تواند به سرعت بقیه کودکان عمل کند، زیرا مادهٔ سفید به مغز کمک می‌کند تا با خود و سایر قسمت‌های بدن ارتباط برقرار کند.
ضعیف بودن مهارت‌های زبانی و سطح سواد در آزمون‌های شناختی: این مورد نیز یکی از مشکلات بود.
اما قبل از این‌که خودتان را به خاطر اجازه دادن به کودک سه ساله‌تان برای تماشای تلویزیون در حین شام پختن غذا سرزنش کنید، این ملاحظات را مد نظر داشته باشید:
- این مطالعه کوچک بود و نتایج آن مقدماتی بود. برای این‌که دانشمندان بتوانند یافته‌ها را به درستی تفسیر کنند، به تحقیقات بیشتری نیاز است.
- این مطالعه ثابت نمی‌کند که استفاده از نمایشگر باعث ایجاد مشکلاتی در رشد مغز می شود. ممکن است عوامل دیگری مانند محیطی که این بچه‌ها در آن بزرگ می‌شوند، استرس و سطح تحصیلات والدینشان در این وضعیت نقش داشته باشد.
- یک توضیح دیگر در مورد عامل عدم رشد مغز این است که، نویسنده اصلی این تحقیق که متخصص اطفال و محقق بالینی است می‌گوید ممکن است مشکل خود صفحه نمایش نباشد، بلکه شاید استفادۀ زیاد از نمایشگرها با سایر فعالیت‌ها، مانند بازی و صحبت کردن، که برای کمک به رشد مغز کودکان مهم‌تر هستند، تداخل ایجاد می‌کند.
والدین باید از این خبر به عنوان فرصتی استفاده کنند تا فعالیت‌های غیردیجیتالی با فرزندانشان را دو برابر کنند و به این ترتیب مغز آنها را تقویت کنند. فعالیت‌های مذکور شامل کتاب خواندن، آواز خواندن، برقراری ارتباط عاطفی، خلاقیت هنری، قدم زدن و خوش گذراندن با هم هستند.
مطالعه و تحقیق دوم
تماشای نمایشگر دقیقاً با مغز بچه‌ها چه کار می‌کند؟
یک مطالعهٔ جدید دیگر تلاش می‌کند بفهمد که تماشای نمایشگر دقیقاً چه کاری با مغز بچه‌ها می‌کند؟ نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که ساعت‌ها وقت گذاشتن پای تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند و سایر وسایل الکترونیکی می‌تواند مغز کودکان را تغییر دهد. آیا والدین باید از این شواهد نگران باشند؟ با در نظر گرفتن مدت‌زمانی که بچه‌ها صرف این ابزارها می‌کنند، برخی نگرانی‌ها قابل درک است، اما نتایج مطالعه هنوز مقدماتی است و ثابت نمی‌کند هر نوع استفاده‌ای از تلفن‌های هوشمند و سایر دستگاه‌های دارای نمایشگر مضر است.
این مطالعه که توسط مؤسسهٔ ملی بهداشت امریکا حمایت می‌شود، شامل اسکن مغز بیش از 4500 نوجوان 9 و 10 ساله، و مستندسازی متوسط زمان صرف‌شده پای نمایشگرها از طریق پرسش‌نامه است. این تحقیق بخشی از یک مطالعهٔ گسترده‌تر است که کودکان را تا سن‌های نوجوانی دنبال می‌کند و می‌خواهد بداند که تماشای نمایشگرها و تأثیرات دیگری مانند ضربه به مغز، مصرف مواد مخدر و مصرف الکل در درازمدت چه تأثیری بر سلامت بچه‌ها دارد.
در دور اول نتایج، محققان دریافتند کودکانی که بیش از هفت ساعت در روز از تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و بازی‌های ویدیویی استفاده می‌کنند، نازک شدن زودرس خارجی‌ترین لایهٔ مغزشان به نام قشر مغز یا کورتکس را نشان می‌دهند. قشر مغز بخشی است که اطلاعات ارائه‌شده از حواس پنج‌گانه را پردازش می‌کند. یافته‌ها همچنین نشان داد کودکانی که بیش از دو ساعت در روز را صرف نمایشگرها می‌کنند، در آزمون‌های زبان و تفکر در مقایسه با کودکانی که زمان کمتری را با نمایشگرها می‌گذرانند، امتیاز کمتری کسب کردند.
این نتایج جای نگرانی دارد و دانشمندان قصد دارند به مطالعه تأثیر نمایشگرها روی مغز کودکان در یک دورهٔ ۱۰ ساله ادامه دهند. اما در حال حاضر، اطلاعات کافی برای رسیدن به یک نتیجهٔ قطعی در مورد اثر نمایشگرها وجود ندارد. محققان هنوز نمی دانند که آیا نازک شدن زودرس قشر مغز، که به بلوغ مربوط می‌شود، لزوماً مضر است یا خیر. آنها همچنین نمی‌دانند که آیا این تغییرات مغزی درازمدت هستند یا کوتاه‌مدت و در نهایت، محققان نمی‌توانند ثابت کنند که نمایشگرها به طور مستقیم بر مغز و نمرات آزمون کودکان اثر می‌گذارند، بلکه فقط نشان داده‌اند که بین این دو همبستگی وجود دارد.
با این حال، مطالعات دیگر به مشکلات احتمالی مرتبط با زمان نمایشگرها اشاره کرده‌اند. این مشکلات شامل بازهٔ توجه کوتاه‌تر، بیش فعالی، اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، چاقی، مشکلات خواب و رفتار پرخاشگرانه است.
در این فاصله، مهم است که والدین زمان استفادۀ فرزندانشان از نمایشگر را مدیریت کنند تا در فعالیت‌های اجتماعی و تعاملی دیگری مثل ورزش و خواب که باید بخش منظمی از برنامۀ روزانۀ یک کودک سالم باشند، اختلال ایجاد نکند، یا جایگزین آنها نشود.
دستورالعمل زمان نمایشگر برای کودکان چقدر است؟
کارشناسان محدود کردن زمان صرف‌شده پای نمایشگرها را، به ویژه برای کودکان خردسال توصیه می‌کنند. دستورالعمل‌های اصلی به این شرح است:
- کودکان زیر 18 ماه: غیر از تماس تصویری، از استفاده نمایشگرها خودداری کنید.
- کودکان 18 تا 24 ماهه: اگر تصمیم به معرفی رسانه‌های دیجیتال دارید، برنامه‌های باکیفیت را انتخاب کنید و آن را با فرزندان خود تماشا کنید تا به آنها در فهمیدن چیزهایی که می‌بینند، کمک کنید.
- سن دو تا پنج سال: استفاده از نمایشگرها را به یک ساعت در روز و برنامه‌های باکیفیت محدود کنید و برنامه‌ها را همراه آنها مشاهده کنید.
- سن شش سال و بالاتر: محدودیت‌های جدی و ثابتی برای زمان نمایشگر تعیین کنید و مطمئن شوید که جای خواب کافی، ورزش و سایر فعالیت‌های مهم برای سلامت فرزندتان را نمی‌گیرد. زمان‌های بدون رسانه‌ای را مشخص کنید که با هم وقت بگذرانید، مانند زمان صرف غذا یا وقتی در ماشین هستید. همچنین، مناطقی از خانه، مانند اتاق خواب را به عنوان «منطقۀ نمایشگر ممنوع» تعیین کنید.
در مورد مدیریت زمان نمایشگر برای کودکان بیشتر بدانید.
در بیشتر زمینه‌ها، فرزندپروری و تربیت خوب با ارائۀ یک الگوی خوب شروع می‌شود. در مورد تکنولوژی نیز فرقی نمی‌کند، یعنی فرزندانمان رابطۀ ما با تکنولوژی را تماشا می‌کنند و همان را یاد می‌گیرند.
