عفونت سیفلیس
سیفلیس چیست و چه علائمی دارد؟ سیفلیس یک عفونت باکتریایی است. در این مطلب با انوع سیفلیس، علائم سیفلیس، علل ابتلا به سیفلیس، عوارض سیفلیس و تشخیص و درمان سیفلیس آشنا شوید.
سیفلیس
سیفلیس یا سفلیس یک عفونت باکتریایی است که معمولاً از طریق تماس جنسی منتشر می‌شود. این بیماری به صورت یک زخم بدون درد که به طور معمول در ناحیهٔ تناسلی، مقعد یا دهان است، شروع می‌شود. سیفلیس از طریق تماس پوست یا غشای مخاطی با این زخم‌ها از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند.
پس از عفونت اولیه، باکتری سیفلیس می‌تواند تا چند دهه در بدن غیرفعال بماند و بعد دوباره فعال شود. سیفلیس اولیه را می‌توان با یک بار تزریق پنی‌سیلین درمان کرد. بدون درمان، سیفلیس می‌تواند به قلب، مغز یا سایر اندام‌ها به شدت آسیب برساند و می‌تواند زندگی شخص را تهدید کند. سیفلیس همچنین می‌تواند از مادر به جنین انتقال یابد.
علائم سیفلیس
سیفلیس در چند مرحله پیشرفت می‌کند و علائم هر مرحله متفاوت است. اما امکان دارد مراحل با هم تداخل داشته باشند و علائم همیشه به یک ترتیب ظاهر نمی‌شوند. ممکن است سال‌ها به سیفلیس مبتلا باشید، بدون این‌که متوجه هیچ علائمی شوید. مراحل بروز سیفلیس به شکل زیر است:
سیفلیس اولیه
اولین علامت سیفلیس یک زخم کوچک است که شانکر (SHANG-kur) نامیده می‌شود. زخم در محلی که باکتری وارد بدن شده است ظاهر می‌شود. اگرچه بیشتر افراد مبتلا به سیفلیس تنها یک شانکر ایجاد می‌کنند، در برخی افراد چند شانکر به وجود می‌آید.
شانکر معمولاً حدود سه هفته پس از مواجهه ایجاد می‌شود. بسیاری از افرادی که سیفلیس دارند متوجه شانکر نمی‌شوند، زیرا معمولاً بدون درد است و می‌تواند در داخل واژن یا مقعد پنهان باشد. شانکر به‌خودی‌خود طی سه تا شش هفته بهبود می‌یابد.
سیفلیس ثانویه
در عرض چند هفته پس از بهبود اولیهٔ شانکر، ممکن است بثوراتی بروز کند که از تنه شروع می‌شود اما در نهایت تمام بدن و حتی کف دست‌ها و کف پاها را می‌پوشاند. این راش معمولاً خارشی ندارد و ممکن است با زخم‌های زگیل‌مانند در دهان یا ناحیهٔ تناسلی همراه باشد. برخی افراد ریزش مو، دردهای عضلانی، تب، گلودرد و تورم غدد لنفاوی را نیز تجربه می‌کنند. این علائم و نشانه‌ها ممکن است در عرض چند هفته ناپدید شوند یا تا یک سال به طور مکرر در رفت و برگشت باشند.
سیفلیس نهفته
اگر سیفلیس تحت درمان قرار نگیرد، بیماری از مرحلهٔ ثانویه به مرحلهٔ پنهان یا نهفته می‌رود که در طول آن هیچ علامتی وجود ندارد. مرحلهٔ نهفتهٔ سیفلیس می‌تواند سال‌ها طول بکشد. علائم و نشانه‌ها ممکن است هرگز عود نکنند، یا ممکن است بیماری به مرحلهٔ سوم پیشرفت کند.
سیفلیس مرحلهٔ سوم
حدود 15 تا 30 درصد از افراد مبتلا به سیفلیس که تحت درمان قرار نمی‌گیرند، دچار عوارضی به نام سیفلیس مرحلهٔ سوم می‌شوند. در مراحل پایانی، این بیماری ممکن است به مغز، عصب‌ها، چشم‌ها، قلب، عروق خونی، کبد، استخوان‌ها و مفاصل آسیب برساند. این مشکلات ممکن است سال‌ها پس از عفونت درمان‌نشدهٔ اولیه رخ دهد.
نوروسیفلیس
در هر کدام از مراحل بالا، سیفلیس می‌تواند گسترش یابد و در کنار سایر آسیب‌ها، باعث آسیب به مغز و سیستم عصبی و چشم‌ها شود.
سیفلیس مادرزادی
نوزادان متولدشده از زنان مبتلا به سیفلیس می‌توانند از طریق جفت یا در حین تولد آلوده شوند. بیشتر نوزادان مبتلا به سیفلیس مادرزادی هیچ علامتی ندارند، اما برخی از آنها راشی را در کف دست و کف پا دارند.
علائم و نشانه‌های بعدی ممکن است شامل ناشنوایی، بدشکلی دندان‌ها و بینی زین‌شکل باشد که در آن پل بینی فرو می‌رود. با این حال، نوزادانی که با سیفلیس متولد می‌شوند می‌توانند خیلی زودتر از موعد به دنیا بیایند، یا ممکن است قبل از تولد و در رحم یا بعد از تولد از بین بروند.
در مورد بیماری‌های آمیزشی بدانید.
علل سیفلیس
عامل سیفلیس، باکتری به نام ترپونما پالیدوم است. شایع‌ترین راه انتشار سیفلیس از طریق تماس با زخم فرد مبتلا در حین فعالیت جنسی است. باکتری‌ها از طریق بریدگی‌ها یا خراش‌های جزئی در پوست یا غشاهای مخاطی وارد بدن می‌شوند. سیفلیس در مراحل اولیه و ثانویه و گاهی در اوایل دورهٔ نهفته مسری است.
به طور معمول، سیفلیس ممکن است از طریق تماس مستقیم با یک ضایعهٔ فعال، مثلاً هنگام بوسیدن گسترش یابد. همچنین این بیماری می‌تواند در دوران بارداری یا زایمان از مادر به نوزاد منتقل شود. سیفلیس را نمی‌توان با استفاده از توالت، وان حمام، لباس یا ظروف غذاخوری مشترک یا از دستگیرهٔ در، استخر یا جکوزی منتقل کرد.
پس از درمان، سیفلیس به‌خودی‌خود عود نمی‌کند. با این حال، در صورت تماس با زخم سیفلیس یک شخص مبتلا، می‌توان مجدداً به آن مبتلا شد.
عوامل خطرساز سیفلیس
شما با افزایش خطر ابتلا به سیفلیس مواجه هستید اگر:
- رابطهٔ جنسی محافظت‌نشده داشته باشید.
- شریک‌های جنسی مختلف داشته باشید.
- مردی هستید که با مردان رابطهٔ جنسی دارد.
- آلوده به اچ‌آی‌وی، یعنی ویروس عامل ایدز هستید.
عوارض سیفلیس
بدون درمان، سیفلیس می‌تواند منجر به آسیب‌هایی در سراسر بدن شود. سیفلیس همچنین خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی را افزایش می‌دهد و می‌تواند مشکلاتی را در دوران بارداری ایجاد کند. درمان آن می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌های بعدی کمک کند، اما نمی‌تواند آسیب‌هایی را که قبلاً رخ داده است، ترمیم یا معکوس کند.
برآمدگی‌های کوچک یا تومورها
در مرحلهٔ آخر سیفلیس، ممکن است برآمدگی‌هایی به نام گوم (Gummas) روی پوست، استخوان‌ها، کبد یا هر اندام دیگری ایجاد شود. گوم‌ها معمولاً پس از درمان با آنتی‌بیوتیک ناپدید می‌شوند.
مشکلات عصبی
سیفلیس می‌تواند باعث یک سری مشکلات سیستم عصبی شود، از جمله:
- سردرد
- سکته
- مننژیت
- از دست دادن شنوایی
- مشکلات بینایی، از جمله نابینایی
- زوال عقل
- از دست دادن احساس درد و احساس حرارت
- اختلال عملکرد جنسی در مردان
- بی‌اختیاری مثانه
مشکلات قلبی عروقی
این مشکلات ممکن است شامل برآمدگی و تورم آئورت؛ شریان اصلی بدن، و سایر رگ‌های خونی باشد. سیفلیس ممکن است به دریچه‌های قلب نیز آسیب برساند.
عفونت اچ‌آی‌وی
بزرگسالان مبتلا به سیفلیس آمیزشی یا سایر زخم‌های تناسلی دو تا پنج برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی هستند. زخم سیفلیس می‌تواند به راحتی خونریزی کند و راه آسانی برای ورود اچ‌آی‌وی به جریان خون در طول فعالیت جنسی فراهم می‌کند.
عوارض بارداری و زایمان
در صورت بارداری، بیمار ممکن است سیفلیس را به جنین خود منتقل کند. سیفلیس مادرزادی خطر سقط جنین، مرده‌زایی و مرگ نوزاد در چند روز اول پس از تولد را به شدت افزایش می‌دهد.
پیشگیری از سیفلیس
هیچ واکسنی برای سیفلیس وجود ندارد. برای کمک به جلوگیری از گسترش سیفلیس، توصیه‌های زیر را دنبال کنید:
تک‌همسر باشید: تنها راه قطعی برای جلوگیری از سفلیس، پرهیز از رابطهٔ جنسی است که منطقی نیست. بهترین گزینهٔ بعدی، رابطهٔ جنسی تک‌همسری متقابل است که در آن هر دو طرف فقط با یکدیگر رابطهٔ جنسی داشته باشند و هیچ‌کدام از آنها آلوده نباشد.
از کاندوم لاتکس استفاده کنید: کاندوم می‌تواند خطر ابتلا به سیفلیس را کاهش دهد، اما تنها در صورتی که روی زخم‌های سیفلیس را بپوشاند.
از مواد مخدر تفریحی پرهیز کنید: سوءمصرف الکل یا مواد مخدر می‌تواند قضاوت شخص را مخدوش کند و به رفتارهای جنسی ناامن منجر شود.
مطلع کردن شریک جنسی و درمان پیشگیرانه
اگر آزمایش‌ها نشان می‌دهد که شما سیفلیس دارید، شریک جنسی شما، چه شریک فعلی یا هر شریک دیگری که در سه ماه تا یک سال گذشته داشته‌اید، باید مطلع شوند تا بتوانند آزمایش بدهند. اگر آنها نیز آلوده باشند، می‌توانند تحت درمان قرار گیرند.
اطلاع دادن به شریک جنسی به شکل رسمی و محرمانه می‌تواند به محدود کردن شیوع سیفلیس کمک کند. این کار همچنین افراد در معرض ریسک را به سمت مشاوره و درمان مناسب سوق می‌دهد و از آنجا که می‌توان بیش از یک بار به سیفلیس مبتلا شد، مطلع کردن شریک جنسی خطر ابتلای مجدد شما را کاهش می‌دهد.
غربالگری زنان باردار
افراد ممکن است به سیفلیس مبتلا شوند و از آن باخبر نباشند. با توجه به اثرهای اغلب مرگباری که سیفلیس می‌تواند بر روی کودکان متولدنشده داشته باشد، لازم است همهٔ زنان باردار از لحاظ این بیماری غربالگری شوند.
تشخیص سیفلیس
آزمایش‌ها
سیفلیس را می‌توان با آزمایش نمونه‌های زیر تشخیص داد:
خون: آزمایش خون می‌تواند وجود آنتی‌بادی‌هایی را که بدن برای مبارزه با عفونت تولید می‌کند، تأیید کند. آنتی‌بادی باکتری‌های عامل سیفلیس برای سال‌ها در بدن باقی می‌مانند، بنابراین می‌توان از این آزمایش برای تعیین عفونت فعلی یا گذشته استفاده کرد.
مایع مغزی نخاعی: اگر مشکوک به عوارض سیستم عصبی ناشی از سیفلیس هستید، پزشک ممکن است توصیه کند نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی از طریق پونکسیون کمری جمع‌آوری شود.
درمان سیفلیس
داروی سیفلیس
وقتی سیفلیس در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود، به راحتی رفع می‌شود. درمان ارجح در تمام مراحل پنی‌سیلین است؛ پنی‌سیلین آنتی‌بیوتیکی است که می‌تواند ارگانیسم عامل سیفلیس را بکشد. اگر به پنی‌سیلین حساسیت دارید، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک دیگری را پیشنهاد کند یا حساسیت‌زدایی به پنی‌سیلین را توصیه کند.
درمان توصیه‌شده برای سیفلیس اولیه، ثانویه یا نهفته که در مراحل اولیه است، یعنی عفونتی که در یک سال گذشته ایجاد شده، یک تزریق پنی‌سیلین است. اگر بیش از یک سال به سیفلیس مبتلا بوده‌اید، ممکن است به دزهای بیشتری نیاز داشته باشید.
پنی‌سیلین تنها درمان توصیه‌شده برای زنان باردار مبتلا به سیفلیس است. زنانی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند می‌توانند تحت فرایند حساسیت‌زدایی قرار گیرند که ممکن است به آنها اجازهٔ مصرف پنی‌سیلین را بدهد.
حتی اگر در دوران بارداری خود برای سیفلیس تحت درمان قرار بگیرید، نوزاد شما باید از لحاظ سیفلیس مادرزادی آزمایش شود و در صورت ابتلا، تحت درمان آنتی‌بیوتیکی قرار گیرد.
اولین روزی که تحت درمان قرار می‌گیرید، ممکن است واکنش یاریش-هکس‌هایمر (Jarisch-Herxheimer) را تجربه کنید. علائم و نشانه‌های آن شامل تب، لرز، حالت تهوع، درد مداوم و خفیف و سردرد است. این واکنش معمولاً بیش از یک روز طول نمی‌کشد.
پیگیری درمان
پس از درمان سیفلیس، پزشک از شما می‌خواهد:
- آزمایش‌های خون و معاینه‌های دوره‌ای را انجام دهید تا مطمئن شوید که به دز معمول پنی‌سیلین پاسخ می‌دهید. برنامهٔ پیگیری خاص شما به مرحلهٔ سیفلیس ارتباط دارد.
- از تماس جنسی با شریک‌های جدید تا زمانی که درمان کامل شود و آزمایش خون نشان دهد عفونت درمان شده است، خودداری کنید.
- به شریک جنسی خود اطلاع دهید تا در صورت لزوم آزمایش شود و تحت درمان قرار گیرد.
- آزمایش HIV یا ایدز بدهید.
مقابله و حمایت
فهمیدن ابتلا به سیفلیس می‌تواند فوق‌العاده ناراحت‌کننده باشد. اگر احساس کنید به شما خیانت شده، ممکن است عصبانی شوید یا اگر فکر می‌کنید دیگران را آلوده کرده‌اید، ممکن است احساس شرم کنید. با این حال، برای سرزنش خود یا دیگران دست نگه دارید. فوراً نتیجه نگیرید که شریک زندگی‌تان به شما خیانت کرده است. یکی از شما یا هر دو، ممکن است توسط شریک قبلی آلوده شده باشید.
زمان مراجعه به پزشک برای سیفلیس
چه زمانی باید برای سیفلیس به پزشک مراجعه کرد؟ اگر شما یا فرزندتان هر گونه ترشح غیرعادی، زخم یا بثورات پوستی را تجربه کردید، به خصوص اگر در ناحیهٔ کشاله ران رخ دهد، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر فکر می‌کنید ممکن است سیفلیس داشته باشید، بهتر است تا زمانی که با پزشک خود صحبت نکرده‌اید از رابطهٔ جنسی خودداری کنید. اگر قبل از ملاقات با پزشک خود درگیر فعالیت جنسی شدید، حتماً تدابیر رابطهٔ جنسی ایمن مانند استفاده از کاندوم را رعایت کنید و برای وقت ویزیت آماده شوید.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
بیشتر مردم با بیان جزئیات تجربیات جنسی خود راحت نیستند، اما مطب پزشک مکانی است که شما باید این اطلاعات را ارائه دهید تا بتوانید مراقبت مناسب را دریافت کنید. کارهایی که می‌توانید برای آمادگی ملاقات با پزشکتان انجام دهید اینهاست:
- از هر گونه محدودیت قبل از ویزیت مطلع شوید. در زمان وقت گرفتن از منشی پزشک، بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید در این فاصله انجام دهید یا نه.
- هر علائمی را که تجربه می‌کنید، از جمله علائمی را که با دلیل وقت گرفتن نامرتبط به نظر می‌رسند، یادداشت کنید.
- فهرستی از تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید.
- سؤالاتی را که از پزشک دارید بنویسید.
سؤالات شما از پزشک
برخی از سؤالات اصلی که باید از پزشک خود بپرسید:
- اصطلاح پزشکی عفونتی که دارم چیست؟
- چگونه منتقل می‌شود؟
- آیا مانع از بچه‌دار شدن من می‌شود؟
- اگر باردار شوم، آیا می‌توانم بیماری را به نوزادم منتقل کنم؟
- آیا امکان دارد دوباره به این بیماری مبتلا شوم؟
- آیا ممکن است این بیماری را از کسی که فقط یک بار با او رابطهٔ جنسی داشته‌ام، گرفته باشم؟
- آیا می‌توانم این بیماری را با یک بار داشتن رابطهٔ جنسی به شخصی منتقل کنم؟
- چه مدت است که آن را دارم؟
- آیا باید از فعالیت جنسی در زمانی که تحت درمان هستم اجتناب کنم؟
- آیا شریک جنسی من برای درمان باید به پزشک مراجعه کند؟
سؤالات پزشک از شما
ارائهٔ گزارش کاملی از علائم و سابقهٔ جنسی خود به پزشک کمک می‌کند که بهترین شیوهٔ مراقبت از شما و درمان را تعیین کند. برخی از سؤالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد اینهاست:
- چه علائمی باعث شد تصمیم به مراجعه به پزشک بگیرید؟
- چه مدت است که این علائم را دارید؟
- آیا با مردان، زنان یا هر دو رابطهٔ جنسی دارید؟
- آیا در حال حاضر یک شریک جنسی دارید یا بیشتر از یکی؟
- چه مدت با شریک یا شرکای فعلی خود بوده‌اید؟
- آیا تا به حال به خودتان مواد مخدر تزریق کرده‌اید؟
- آیا تا به حال با کسی که مواد مخدر تزریق کرده است رابطهٔ جنسی داشته‌اید؟
- برای محافظت از خود در برابر عفونت‌های آمیزشی (STIs) چه می‌کنید؟
- برای پیشگیری از بارداری چه می‌کنید؟
- آیا تا به حال پزشک یا پرستار به شما گفته است که کلامیدیا، تبخال یا هرپس، سوزاک، سیفلیس یا اچ‌آی‌وی دارید؟
- آیا تا به حال برای ترشحات تناسلی، زخم‌های تناسلی، ادرار دردناک یا عفونت اندام‌های جنسی خود تحت درمان قرار گرفته‌اید؟
- در سال گذشته چند شریک جنسی داشته‌اید؟ در دو ماه گذشته چطور؟
- آخرین رابطهٔ جنسی شما چه زمانی بوده است؟
یادتان باشد که لازم است همه چیز را به پزشکتان بگویید و جواب این پرسش‌ها را نیز از قبل یادداشت کنید تا بتوانید اطلاعات دقیق‌تری در اختیار او بگذارید.
