پاداش دادن به کودک برای آموزش دستشویی رفتن خوب است یا بد؟
اگر فرزند شما هم در حال یادگیری آموزش از توالت و دستشویی است، ممکن است گاهی به فکرتان برسد که به او برای این کارش جایزه یا پاداشی بدهید. اما چه جایزه‌ای خوب و چه جایزه‌ای بد است؟ در این مطلب با پاداش خوب و جایزه‌های بد به کودکان برای توالت رفتن آشنا شوید.
پاداش دادن و آموزش دستشویی رفتن
آیا برای توالت رفتن کودک باید از پاداش استفاده کنیم؟
شاید داستان معروف والدین و دیزنی‌لند را شنیده باشید. آنها به فرزندشان قول سفر به دیزنی‌لند در صورت شروع استفاده از توالت را داده بودند. طبق گزارش داستان، روز بعد، کودک کاملاً آموزش دیده بود و با چمدان بسته کنار در ایستاده بود.
اگرچه درست است که مشوق‌ها می‌توانند در شرایط خاص به ایجاد انگیزه در کودکان کمک کنند، اما آنها زمانی نتیجۀ بهتری دارند که کودک فقط به یک فشار اضافی نیاز دارد تا کاری را که تقریباً آمادۀ آن است، انجام دهد. یک کودک دو ساله در مراحل ابتدایی آموزش دستشویی رفتن معمولاً مهارت‌ها یا خودانگیختگی لازم برای یادگیری این کار صرفاً به خاطر کسب جایزه را ندارد.
اما اگر کودک شما تقریباً همیشه هنگام بازی در اتاق یادش می‌ماند که از لگن استفاده کند و مثلاً فقط زمانی فراموش می‌کند که بیرون از خانه بازی می‌کند، وعدۀ پاداش برای خشک ماندن ممکن است به او انگیزۀ بیشتری بدهد که وقتی نیاز به دستشویی رفتن را حس می‌کند، به داخل خانه بیاید.
چه مشوق‌هایی برای تشویق دستشویی رفتن کودک بهتر است؟
اول از همه، درک تفاوت بین پاداش و رشوه به کودک مهم است. تفاوت اینها ممکن است کمی مبهم باشد، اما تفاوت اساسی این است که پاداش به دنبال رفتاری که می‌خواهید تقویت کنید داده می‌شود ولی رشوه قبل از آن رفتار داده می‌شود. رشوه گاهی جایگاه خود را دارد اما به‌طورکلی همۀ ما در مورد پاداش گرفتن احساس بهتری داریم تا در مورد رشوه گرفتن. همچنین بعد از آن کار تحسین‌برانگیز پاداش باید در اسرع وقت داده شود تا بین آن رفتار و تقویت مثبت ارتباط محکمی برقرار شود.
برخی از کودکان، به خصوص در سن نزدیک به سه سالگی، ممکن است درصورتی‌که جایزه‌ای ارائه شود وسوسه شوند از لگن استفاده کنند. اگر کودک شما به هر حال آمادۀ آموزش باشد، برچسب، جوایز کوچک، رفتن به کتابخانه یا پارک، یک کلوچۀ بیشتر در زمان میان‌وعده یا انجام یک بازی محبوب با آنها می‌توانند پاداش‌های مؤثری باشند. این پاداش به کودک انگیزه می‌دهد تا به تمرین مهارت‌هایی که در غیر این صورت ممکن است برای او کمتر جالب باشند، ادامه دهد.
برخی از والدین با دادن یک جایزه برای نشستن ساده روی لگن شروع می‌کنند، سپس فقط درصورتی‌که کودک واقعاً ادرار یا مدفوع کند، جایزه می‌دهند. در غیر این صورت، برخی از کودکان هر نیم ساعت یک بار به سمت لگن می‌دوند و چند دقیقه‌ای می‌نشینند تا پاداشی بگیرند.
البته همیشه استثنا وجود دارد. اگر فرزند شما نیازهای ویژه‌ای دارد، شاید لازم باشد در مورد سیستم پاداش خود خلاق‌تر و انعطاف‌پذیرتر باشید. نکتهٔ اصلی این است: «راهی برای آموزش دستشویی رفتن پیدا کنید که برای شما و فرزندتان بهتر جواب بدهد.»
در مورد آموزش نشستن روی لگن به کودک بیشتر بدانید.
چه پاداش‌هایی در تشویق دستشویی رفتن کودک مؤثر نیست؟
وقتی کودک خردسالی از لگن استفاده می‌کند، از غذا برای پاداش دادن استفاده نکنید. استفاده از غذا برای پاداش دادن به کودک، عادت‌های بالقوه بدی را در او ایجاد می‌کند، مثلاً این‌که وقتی گرسنه نیست غذا بخورد. همچنین، دادن یک کلوچه یا خوراکی شیرین دیگری به فرزندتان می‌تواند به او بیاموزد که هله‌هوله بهتر از غذای سالم است.
با کودکانی در این سن پایین، احتمالاً منطقی نیست که از جدول پاداش‌دهی برای ردیابی پیشرفت فرزندتان استفاده کنید. در این سن، بچه‌ها درک خوبی از زمان و به تأخیر انداختن حس خشنودی برای بهره بردن از اندازه‌گیری موفقیت‌هایشان در یک جدول ندارند.
از استفاده از جوایز برای گرفتن قولی از فرزندتان که باید در آیندهٔ دور؛ یعنی بیش از دو دقیقه بعد، به آن عمل شود، خودداری کنید. جملاتی مانند «اگر تو راه خونه بریم فروشگاه اسباب‌بازی تا اون بازی رو برات بگیریم، باید قول بدی امروز بعدازظهر از توالت استفاده کنی» یا «اگه بهت اجازه بدم لباس مهمونیت رو بدون پوشک بپوشی، باید بهم قول بدی امروز هیچ خرابکاری‌ای نمی‌کنی» احتمالاً فایده زیادی نخواهد داشت.
بی‌فایده است که از یک کودک خردسال بخواهیم در ازای چیزی که در همان لحظه می‌خواهد، به قولی برای آینده پایبند بماند. یک کودک دو ساله فقط می‌تواند احساسات، خواسته‌ها و امیالی را که اکنون تجربه می‌کند، درک کند. او می‌تواند هر چیزی را به پدر و مادرش قول دهد، اما در این سن نباید از او انتظار داشت که به قولش عمل کند.
فرزند خردسال خود را به خاطر این‌که گفته بعداً کاری را انجام می‌دهد و سپس این کار را نکرده است، سرزنش یا تنبیه نکنید. نیت او خوب است، اما قول او هنوز برایش یک قرارداد الزام‌آور و قطعی نیست.
مطالب مادرشو در مورد کارهای خوب در تشویق توالت رفتن و تدابیر غلط در آموزش توالت رفتن کودک را ببینید.
