آنچه کودکان دبستانی دربارهٔ مرگ می‌پرسند و آنچه شما باید پاسخ بدهید
وقتی سؤالات مرتبط با مرگ از سوی کودکان دبستانی مطرح می‌شوند، حالا یا به دلیل این‌که یکی از نزدیکان فرزند شما فوت کرده یا او در تلاش برای درک معنا و دلالت‌های مرگ است، شاید در مورد بهترین شکل پاسخگویی به فرزندتان گیج و سردرگم شوید. هرچند هیچ پاسخ کامل و بی‌نقصی وجود ندارد، اما مهم‌ترین چیز این است که به سؤالات فرزندتان تا حد امکان صبورانه و با ملایمت پاسخ دهید و درک کنید که نگرانی‌ها و واکنش‌های او متفاوت از شماست. انتظار داشته باشید که پاسخ‌های خود را بارها و بارها تکرار کنید و در صورت درخواست فرزندتان، جزئیات بیشتری را توضیح دهید. دانش‌آموزان دبستانی در این سن بیشتر از قبل به دنبال دریافت پاسخ‌های بسیار ملموس و عینی هستند. در این مطلب با این موضوع که بچه‌های دبستانی چه سؤالاتی در مورد مرگ می‌پرسند و والدین چطور باید پاسخ دهند آشنا شوید.
سؤالات کودکان دبستانی دربارهٔ مرگ و پاسخ والدین
در اینجا برخی از متداول‌ترین سؤالات بچه‌های دبستانی دربارۀ مرگ، به علاوۀ راهنمایی‌هایی برای پاسخ به آنها به شکلی که کنجکاوی بچه‌های دبستانی را ارضا کند، آمده است:
وقتی بمیری چی می‌شه؟
«بدن ما دیگه کار نمی‌کنه. قلب ضربان نمی‌زنه، ماهیچه‌ها کار نمی‌کنن و مغز نمی‌تونه فکر کنه». «بیشتر مردم به این دلیل می‌میرن که پیر شدن و بدنشون فرسوده شده، اما بعضی از آدم‌ها بر اثر بیماری‌های جدی یا تصادفات جون خودشون رو از دست می‌دن. هیچ‌کس به طور قطعی نمی‌دونه که آدم‌ها بعد از مرگ کجا می‌رن، اما ما می‌دونیم که اونها دیگه درد نمی‌کشن، و این خوبه».
مراسم خاکسپاری چیه؟
«خاکسپاری یا ختم مراسمیه که به همۀ ما کمک می‌کنه فرد درگذشته رو به خاطر بسپریم و یه راهیه برای نشون دادن عشقمون به اون. بدن و جسم اون شخص اونجاست. آدم‌هایی که به مراسم خاکسپاری میان معمولاً غمگین هستن و حتی گریه می‌کنن».
سقط جنین چیه؟
به یک کودک دبستانی در جواب این پرسش می‌توانید بگویید: «بعضی از نوزادها برای رشد مناسب خیلی ضعیف هستن، برای همین توی بدن مادرشون می‌میرن و بارداری قبل از تولد نوزاد تموم می‌شه. اغلب مادر حتی نمی‌تونه حس کنه که این اتفاق افتاده». و این‌که: «به ندرت پیش میاد که یه نوزاد بعد از تولد بمیره، مگه این‌که توی قلب، ریه‌ها یا خونش مشکل جدی وجود داشته باشه».
در مورد حرف زدن با کودک در مورد تولد نوزاد بدانید.
من کی می‌میرم؟
جواب بدهید: «ما دقیقاً نمی‌دونیم که هر کس کی می‌میره، اما بیشتر مردم و ما مدت خیلی طولانی زندگی می‌کنیم. من انتظار دارم که تو تا وقتی خیلی پیر بشی زندگی کنی».
تو کی می‌میری؟
بچه‌ها اغلب سؤالاتی مطرح می‌کنند که برای بزرگسالان تکان‌دهنده یا بی‌رحمانه است. اما منظور واقعی بچۀ دبستانی شما این است: «در اون صورت هم از من مراقبت می‌شه؟»
حتی اگر مستقیماً سؤال نکند، عاقلانه است که نگرانی او در مورد ثبات زندگی‌اش در آن وضعیت را پیش‌بینی کنید. پس بگویید: «من می‌خوام تو بدونی که من قصد دارم تا وقتی خیلی خیلی پیر شده باشم و همه‌ٔ شما بزرگ شده باشید، اینجا بمونم.»
تقصیر من بود؟
احتمالاً بچۀ دبستانی شما این را با صدای بلند نپرسد، اما احساس گناه در این شرایط احساسی رایج است و ارزشش را دارد که آن را از قبل پیش‌بینی کنید تا بتوانید به او اطمینان خاطر بدهید، حتی اگر هرگز چنین فکرهایی را به زبان نیاورد.
می‌توانید بگویید: «من می‌خوام تو بدونی که برادر کوچیکت فوت کرد، چون مبتلا به سرطان خون بود، که یه بیماری جدیه. تو خواهر خیلی خوبی براش بودی، و هیچ‌کدوم از ما کاری نکردیم که باعث مرگ برادرت بشه».
نمی‌شه بگیم بابا فقط رفته سفر؟
برای بچه‌هایی که خویشاوند خیلی نزدیک خود را از دست داده‌اند، شایع است که سعی کنند با تظاهر به این نکته که هیچ اتفاقی نیفتاده است، رنج خود را پس بزنند.
واقعیت را با ملایمت یادآوری کنید و اطلاعات واقعی را در اختیارش قرار دهید. بگویید: «می‌دونم حس بهتری داره که اون‌طوری فکر کنی. اما یادت باشه، حال سکتهٔ بابا خیلی سریع و شدید بود و به‌هیچ‌وجه نمی‌تونست خوب بشه».
«من یادمه که وقتی کوچیک بودم بابا من رو سوار یه اسب کرد.» اگر فرزند شما خاطراتی را بیان می‌کند که به وضوح نمی‌تواند داشته باشد یا نداشته است، حرف‌هایش را اصلاح نکنید. این فقط بدان معنی است که عزیز درگذشته برای کودکتان واقعی است و داستان‌هایی از این دست، تسکین و آرامش فوق‌العاده زیادی به او می‌بخشد.
مرده‌سوزی چیه؟
اگر کودک شما هم در مورد سوزاندن مرده‌ها چیزی در تلویزیون دید یا شنید و از شما پرسید معنای سوزاندن مرده چیست، قبل از این‌که بخواهید این فرایند را برایش توضیح دهید، مطمئن شوید که فرزند شما درک روشنی از معنای «مرده» دارد، یعنی بدن یک مرده گرما یا درد را احساس نمی‌کند. می‌توانید از برگ‌های پژمرده به عنوان مثال استفاده کنید، توضیح دهید که چگونه آنها به قطعات کوچک تبدیل می‌شوند و در نهایت دوباره به خاک تجزیه می‌شوند و به او بگویید که بدن افراد نیز پس از مرگ تجزیه می‌شود.
شما می‌توانید بگویید: «بعضی وقت‌ها افراد توی بعصی از ادیان تصمیم می‌گیرن که این فرایند، یعنی فرایند تجزیه رو سریع‌تر کنن. اونا یه بدن مرده رو که دیگه هیچ چیزی رو حس نمی‌کنن می‌برن و بهش حرارت زیادی می‌دن، طوری که به سرعت تجزیه می‌شه و می‌تونه سریع‌تر به بخشی از زمین تبدیل بشه».
در مورد حرف زدن و توضیح در مورد مرگ به کودکان بدانید.
