انواع سردردهای هورمونی در دوره‌های مختلف زندگی زنان
سردرد و هورمون‌ها چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ زن بودن یک سری مزایای سلامت واقعی دارد، اما سردرد و میگرن جزء این مزایا نیستند. همچنین برخی از زنان نسبت به اثر هورمون‌ها حساسیت بیشتری دارند و برخی حساسیت کمتری دارند. پس اگر سردرد فعالیت‌های روزانه، شغلی یا شخصی شما را مختل می‌کند، در این مطلب با سردردهای هورمونی و راه‌های درمان آن در زنان آشنا شوید.
سردردهای هورمونی زنان
ارتباط سردرد با هورمون‌ها
سردرد یکی از مشکلات شایع در بین زنان است. عوامل زیادی از جمله سابقهٔ خانوادگی و سن در ایجاد سردرد در مردان و زنان نقش دارند. با این حال، زنان اغلب متوجه وجود رابطه‌ای بین سردرد و تغییرات هورمونی خود می‌شوند و این رابطه واقعاً وجود دارد.
هورمون‌های استروژن و پروژسترون که نقشی کلیدی در تنظیم چرخهٔ قاعدگی و بارداری دارند، می‌توانند بر مواد شیمیایی مرتبط با سردرد در مغز اثر بگذارند. داشتن سطح ثابتی از استروژن در بدن ممکن است سردرد را بهبود بخشد و کاهش یا تغییر سطح استروژن می‌تواند سردرد را بدتر کند.
اگرچه این درست است که تغییر سطح هورمون‌ها می‌تواند بر الگوهای سردرد تأثیر بگذارد، اما شما کاملاً اسیر هورمون‌های خود نیستید. پزشکان می‌توانند در درمان یا پیشگیری از سردردهای مرتبط با هورمون به شما کمک کنند.
یادتان باشد که برخی از زنان نسبت به اثر هورمون‌ها حساسیت بیشتری دارند و برخی حساسیت کمتری دارند. پس اگر سردرد فعالیت‌های روزانه، شغلی یا شخصی شما را مختل می‌کند، حتماً از پزشک خود کمک بخواهید.
در مورد دوران پریود بیشتر بدانید.
سردرد دوران قاعدگی
کاهش استروژن درست قبل از پریود ممکن است به بروز سردرد کمک کند؛ بسیاری از زنان مبتلا به میگرن سردردهایی را قبل از قاعدگی یا در طول آن گزارش می‌کنند. روش‌های مختلفی برای میگرن‌های مرتبط با قاعدگی وجود دارد.
اگر در طول ماه، چند بار دچار سردردی ناتوان‌کننده می‌شوید، پزشک ممکن است درمان پیشگیرانه به وسیله داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا تریپتان‌ها را توصیه کند.
اگر چرخهٔ قاعدگی شما منظم است، مصرف داروهای پیشگیری سردرد، چند روز قبل از پریود و ادامهٔ آن تا دو هفته پس از شروع پریود، می‌تواند در تسکین درد مؤثر باشد. از طرف دیگر، اگر در طول چرخهٔ قاعدگی خود میگرن دارید یا دوره‌های قاعدگی نامنظمی دارید، پزشک ممکن است توصیه کند داروهای پیشگیری‌کننده را هر روز مصرف کنید.
داروهایی که هر روز مصرف می‌شوند می‌توانند شامل مسدودکننده‌های بتا، ضدتشنج‌ها، مسدودکننده‌های کانال کلسیم، داروهای ضدافسردگی یا منیزیم باشند. پزشک همچنین ممکن است تزریق ماهانهٔ یک آنتی‌بادی مونوکلونال پپتیدی مرتبط با ژن کلسی‌تونین را برای کمک به جلوگیری از سردرد تجویز کند، به خصوص اگر سایر داروها مؤثر نباشند. به علاوه، پزشکان احتمالاً سایر شرایط پزشکی یا بیماری‌های شما را بررسی خواهند کرد تا تعیین کنند کدام داروها می‌توانند برای شما مناسب‌تر باشند.
ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، مانند کاهش استرس، جا نینداختن وعده‌های غذایی و ورزش منظم نیز می‌تواند به کاهش دفعات، طول و شدت سردردهای میگرنی کمک کند. به‌طورکلی، درمان‌هایی که اثرگذاری آنها برای میگرن اثبات شده است اغلب برای درمان میگرن قاعدگی نیز مؤثرند. این درمان‌ها شامل موارد زیر است:
یخ: یک پارچهٔ سرد یا یک کیسهٔ یخ را روی ناحیهٔ دردناک سر یا گردن خود نگه دارید. فقط یادتان باشد کیسهٔ یخ را در یک حولهٔ نازک یا پارچهٔ نخی بپیچید تا از پوست خود محافظت کنید.
تمرینات آرامش‌بخش و ریلکسیشن: برای کاهش استرس، تمرینات آرامش‌بخش را امتحان کنید.
بیوفیدبک: بیوفیدبک تکنیکی ذهنی‌جسمی شامل استفاده از فیدبک بصری یا سمعی برای به دست آوردن کنترل اعمال غیرارادی بدن مانند جریان خون، فشار خون و ضربان قلب است. این تکنیک برای کمک به کاهش علائم عارضه‌هایی مانند فشار خون بالا، استرس مزمن، سردرد، درد و اضطراب به کار می‌رود. بیوفیدبک ممکن است با کمک به نظارت بر نحوهٔ واکنش بدن به استرس، سردرد شما را بهبود بخشد.
طب سوزنی: طب سوزنی ممکن است سردرد را بهبود بخشد و به ریلکس شدن شما کمک کند.
مسکن‌ها: پزشک ممکن است توصیه کند از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ناپروکسن سدیم (Aleve) یا ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) استفاده کنید. این داروها ممکن است سردرد درد را بلافاصله پس از شروع تسکین دهند.
تریپتان‌ها: این داروهای تجویزی، مسدودکنندهٔ سیگنال‌های درد در مغز هستند. تریپتان‌ها اغلب در عرض دو ساعت درد ناشی از سردرد را تسکین می‌دهند و به کنترل استفراغ کمک می‌کنند.
گپانت‌ها: اینها گروه جدیدتری از داروهای میگرن هستند که به تجویز پزشک نیاز دارند. آنتاگونیست‌های پپتید مرتبط با ژن کلسی‌تونین (CGRP) برای درمان میگرن مؤثرند.
سایر داروهای مسکن تجویزی: گاهی اوقات پزشک داروهای مسکن دیگری مانند دی هیدروارگوتامین (H.E. 45, Migranal) را پیشنهاد می‌کند. به خاطر داشته باشید که این گروه از داروها را نمی‌توان همراه تریپتان‌ها مصرف کرد. یادتان باشد هیچ دارویی را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.
سردرد ناشی از استفادهٔ روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری
روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری، مانند قرص‌های ضدبارداری، چسب‌ها یا حلقه‌های واژینال، ممکن است الگوهای سردرد را تغییر دهد و آنها را بهبود بخشد یا بدتر کنند. برای برخی زنان، روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری می‌توانند کاهش استروژن ناشی از چرخهٔ قاعدگی را به حداقل برسانند و از این طریق به کاهش فراوانی و شدت میگرن‌های مرتبط با قاعدگی کمک کنند.
استفاده از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری برای جلوگیری از میگرن مرتبط با قاعدگی ممکن است برای زنانی که روش‌های دیگر کمکی به درمان میگرن آنها نکرده است و برای زنانی که میگرن همراه با هاله (اورا) ندارند، کمک‌کننده باشد. میگرن همراه با هاله با اختلالات حسی مانند جرقهٔ نور در میدان دید، نقاط کور یا سایر تغییرات بینایی، سوزن‌سوزن شدن دست یا صورت و در موارد نادر، مشکل در استفاده از زبان و زبان‌پریشی یا ضعف در یک طرف بدن همراه است.
به‌طورکلی، به زنانی که میگرن همراه با هاله دارند توصیه می‌شود از روش‌های پیشگیری از بارداری حاوی استروژن استفاده نکنند. اگر میگرن همراه با هاله دارید، با پزشک خود در مورد گزینه‌های مختلف پیشگیری از بارداری صحبت کنید. سایر زنان ممکن است در حین استفاده از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری دچار میگرن شوند، هرچند میگرن ممکن است فقط در اولین پریود بعد از شروع مصرف رخ دهد. اگر این اتفاق برای شما افتاد با پزشک خود مشورت کنید. نکاتی در مورد استفاده از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری بدانید:
- از یک بسته قرص ضدبارداری ماهانه با روزهای غیرفعال (مصرف دارونما) کمتر استفاده کنید.
- روزهای مصرف دارونما را به طور کامل از بیشتر ماه‌ها حذف کنید. برای این کار، قرص‌های ضدبارداری ترکیبی استروژن-پروژسترون با چرخهٔ طولانی‌مدت مثل Loseasonique و Seasonique را مصرف کنید.
- از قرص‌های ضدبارداری که دارای دز استروژن کمی هستند برای کاهش افت استروژن در روزهای مصرف دارونما استفاده کنید.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و تریپتان‌ها را در روزهای مصرف دارونما مصرف کنید.
- در طول روزهای مصرف دارونما، دوز پایین قرص استروژن را مصرف کنید یا از چسب استروژن استفاده کنید.
- اگر از چسب ضدبارداری استفاده می‌کنید، در روزهای مصرف دارونما، از چسب پوستی حاوی استروژن استفاده کنید.
- اگر قادر به مصرف قرص‌های ضدبارداری استروژن-پروژسترون نیستید، مینی‌پیل (Minipill) را مصرف کنید. مینی‌پیل یک قرص ضدبارداری است که فقط حاوی پروژسترون است مثل Camila و Heather.
سردرد در بارداری
سطح استروژن در اوایل بارداری به سرعت افزایش می‌یابد و در تمام مدت بارداری بالا باقی می‌ماند. همچنین، میگرن اغلب در دوران بارداری بهبود می‌یابد یا حتی ناپدید می‌شود. با این حال، سردردهای تنشی معمولاً بهبود نمی‌یابند، زیرا تحت‌تأثیر تغییرات هورمونی نیستند.
اگر سردرد مزمن دارید، قبل از باردار شدن، از پزشک خود در مورد داروها و درمان‌هایی که می‌تواند در دوران بارداری به شما کمک کند، سؤال کنید. بسیاری از داروهای سردرد اثرهای مضر یا ناشناخته‌ای روی جنین در حال رشد دارند.
مطلب سردرد در بارداری را ببینید.
سردردهای پس از زایمان
پس از زایمان، کاهش ناگهانی سطح استروژن، همراه با استرس، عادت‌های غذایی نامنظم و کمبود خواب ممکن است دوباره باعث بروز سردرد شود.
اگرچه باید در مورد نوع داروهای سردردی که در دوران شیردهی مصرف می‌کنید احتیاط کنید، اما احتمالاً گزینه‌های بیشتری نسبت به دوران بارداری خواهید داشت. پزشک شما مشخص می‌کند که در این دوره کدام داروها را می‌توانید مصرف کنید.
سردردهای دوران پیش از یائسگی و یائسگی
برای بسیاری از زنانی که سردردهای مرتبط با هورمون‌ها داشته‌اند، میگرن در دوران پیش از یائسگی، یعنی سال‌های منتهی به یائسگی، مکررتر و شدیدتر می‌شود، زیرا سطح هورمون‌ها به طور غیریکنواختی افزایش و کاهش می‌یابد.
در مقابل، برای برخی از زنان، میگرن پس از پایان قاعدگی بهبود می‌یابد، اما سردردهای تنشی اغلب بدتر می‌شود. اگر سردردهای شما بعد از یائسگی ادامه پیدا کرد، احتمالاً می‌توانید به مصرف داروهای خود و استفاده از روش‌های درمانی دیگر ادامه دهید.
درمان جایگزینی هورمون که گاهی برای درمان علائم پیش از یائسگی و یائسگی استفاده می‌شود، می‌تواند سردرد را در برخی از زنان بدتر کند، در برخی دیگر آن را بهبود بخشد یا تغییری ایجاد نکند. اگر از درمان جایگزینی هورمون استفاده می‌کنید، پزشک ممکن است یک چسب پوستی استروژن را توصیه کند. این چسب منبع کم و ثابتی از استروژن است که کمترین احتمال برای تشدید سردردها را دارد.
اگر درمان جایگزینی هورمون سردرد شما را بدتر کند، پزشک ممکن است دز استروژن را کاهش دهد، شکل دیگری از استروژن را تجویز کند یا درمان جایگزینی هورمون را به طور کامل متوقف کند.
