آموزش خواب به کودک با روش ناپدید شدن تدریجی
روش ناپدید شدن تدریجی یکی از روش‌های آموزش خواب به کودکان است که ناپدید شدن والدین یا اردو زدن هم نامیده می‌شود. تکنیک ناپدید شدن تدریجی به بیشتر خانواده‌ها کمک می‌کند که همهٔ اهل خانه کمی بیشتر بخوابند و همچنین کودک شما کمتر گریه کند. اگر شما روش «گریه تا خواب» را دوست ندارید یا نگرانید که روش «بدون گریه» ممکن است جوابگو نباشد، می‌توانید روش ناپدید شدن تدریجی را امتحان کنید. در این مطلب می‌توانید با آموزش خواب به روش ناپدید شدن تدریجی، چگونگی انجام آن، نکاتی مفید در زمان آموزش و میزان مؤثر بودن این روش برای خواب کودکان شیرخوار آشنا شوید.
اساس و اهداف روش ناپدید شدن تدریجی
این روش نسخهٔ ملایمی از روش گریه تا خواب است و منظور از آن هر نوع روش آموزش خوابی است که در آن گریه کردن کودک برای مدت مشخصی ایرادی نداشته باشد. در روش ناپدید شدن تدریجی، والدین نقش خود را در خواباندن کودک به تدریج کاهش می‌دهند و به او فرصت می‌دهند که بفهمد چگونه خودش را آرام کند و دوباره به خواب برود. به عبارت دیگر شما باید مربی کودک در خوابیدن و یادگیری به خواب رفتن باشید. این روش می‌تواند از پنج ماهگی کودک استفاده شود و حتی برای کودکان نوپا و خردسال دو تا چهار سال هم به کار گرفته شود. کارشناسان حامی و طرفداران این روش در تئوری زیربنایی آموزش خواب ناپدید شدن تدریجی به مواردی معتقدند که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
استقلال کودک: تسکین و تسلی خود درست مثل یادگیری راه رفتن، یک مهارت ضروری است که همهٔ کودکان باید در مسیر رشد خود برای رسیدن به استقلال آن را بیاموزند.
خواب مناسب والدین: درست است که جنباندن کودک یا شیر دادن به او تا وقتی خوابش می‌برد فوق‌العاده گرم و صمیمانه است، اما این واقعیت را نیز به دنبال دارد که او هر بار در طول شب بیدار شود برای خوابیدن دوباره به شما نیاز پیدا خواهد کرد و این خواب و در نتیجه زندگی شما را مختل خواهد کرد.
تعادل رفتاری والدین: روش ناپدید شدن تدریجی به والدین کمک می‌کند تا تعادل درست بین کمک زیاد و کمک کم به کودک را پیدا کنند و این موضوع برای تمام افراد دیگر خانه نیز خوب و مفید است.
پیشگیری از افسردگی مادران: یک پژوهش وسیع و بلندمدت به این نتیجه رسید که روش ناپدید شدن تدریجی به کودکان کمک کرد تا بهتر بخوابند و مادران آنها نرخ پایین‌تری از افسردگی داشتند. همچنین در یک پژوهش تکمیلی که روی همین کودکان وقتی شش ساله شدند انجام گرفت، محققان هیچ تأثیر ادامه‌دار خوب یا بدی را که ناشی از آموزش خواب باشد در کودک ندیدند.
کمک به پیوند عاطفی: این روش با فراهم کردن امکان مراقبت از کودک و تشویق او به اعتماد به مهارت‌های خودش، می‌تواند دلبستگی عاطفی او با والدینش را بیشتر کند.
چگونگی آموزش روش ناپدید شدن تدریجی
دو رویکرد اصلی برای انجام این روش وجود دارد که شامل اردو زدن و سر زدن به صورت زمان‌بندی‌شده است. در هر دوی این روش‌ها کودک را وقتی خواب‌آلوده ولی هنوز بیدار است در رختخواب می‌گذارید و با سر زدن‌هایتان به او اطمینان خاطر می‌دهید. شما می‌توانید این دو روش به شکل زیر انجام دهید:
اردو زدن: این رویکرد می‌تواند کلافگی را به حداقل و اطمینان خاطر کودک را به حداکثر برساند. برای انجام این روش، تا وقتی کودک کاملاً خوابش می‌برد روی یک صندلی کنار گهواره‌اش بنشینید. وقتی کودک گریه یا بی‌قراری می‌کند می‌توانید با هیس گفتن آرامش کنید یا با ملایمت به پشتش بزنید. هر چند شب یک بار، صندلی‌تان را کمی عقب‌تر ببرید اما طوری که هنوز در دیدرس کودک باشید. شما می‌توانید با بردن صندلی به وسط اتاق، سپس کنار در و بعد به بیرون از اتاق در طول چندین روز این مرحله را کامل کنید. ظرف دو هفته شما باید بتوانید بعد از شب به خیر گفتن اتاق را ترک کنید. به خاطر داشته باشید که درست است که تماس فیزیکی با کودک باید کمترین مقدار باشد اما اگر کودک به شکل هیستریکی گریه می‌کرد والدین باید او را بغل کنند.
سر زدن زمان‌بندی‌شده: در این رویکرد هدف این است که کار تسکین و تسلی را به کودکتان بسپارید. برای انجام این روش، کودک را در تختش بگذارید و اتاق را ترک کنید. او را برای فواصل کوتاهی تنها بگذارید. چند دقیقه به کودک فرصت بدهید تا خودش را آرام کند، معمولاً فقط پنج دقیقه و سپس چند لحظه برگردید و اگر هنوز بی‌قراری می‌کرد آرامش کنید.
برخی کارشناسان توصیه می‌کنند که با کمترین مداخلهٔ ممکن به کودکتان پاسخ دهید. به عنوان مثال برای کودکان کوچک‌تر، قبل از صحبت کردن، لمس کردن یا تغذیهٔ کودک ببینید آیا تنها وارد شدن به اتاق برای آرام شدن او کافی نیست. برخی نیز می‌گویند ایرادی ندارد که به پشت کودک بزنید و برخی دیگر توصیه می‌کنند که فقط از تسکین و تسلی کلامی استفاده کنید، مثلاً به او بگویید که وقت خواب است و شما او را دوست دارید و سپس اتاق را ترک کنید. این کار را هر اندازه که لازم است و به شکل فرایندی دقیق تکرار کنید تا کودک بخوابد. بعد از چند شب این کار باید راحت‌تر انجام شود.
نکاتی برای بهره‌گیری بیشتر از تکنیک ناپدید شدن تدریجی
برای اینکه از این روش نتیجهٔ مطلوب‌تری بگیرید، بهتر است از قبل توصیه‌ها و راهنمایی‌هایی آشنا باشید که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
زمان خواب شب را مناسب تعیین کنید: کارشناسان توصیه می‌کنند کودک را در فاصلهٔ ساعت هفت تا هشت شب بخوابانید. کودکی که بیش از حد خسته شده باشد، در به خواب رفتن مشکل خواهد داشت.
به یک مراسم روتین و ثابت پایبند بمانید: یک برنامهٔ روتین و معمول آرامش‌دهنده برای قبل از خواب شب مثل کتاب خواندن با هم و خواندن یک لالایی انتخاب کنید و به آن پایبند بمانید.
به کودکتان کمک کنید ریتم طبیعی بدنش را پیدا کند: برخی کارشناسان تأکید می‌کنند که والدین ساعت چرت‌های روزانه، خواب شب، تغذیه‌ها و غیره را در یک دفترچه بنویسند تا به ایجاد یک برنامهٔ روتین طبیعی کمک کنند.
بیش از حد به او کمک نکنید: به کودکتان فرصت بدهید که خودش را آرام کند و در مقابل وسوسهٔ برداشتن او از گهواره یا تختش مقاومت کنید. وقتی نیمه‌شب صدای گریهٔ کودک را می‌شنوید، بهتر است چند دقیقه منتظر بمانید تا بفهمید که آیا او واقعاً به شما نیاز دارد یا دوباره خوابش می‌برد.
انتظار مقداری گریه را داشته باشید: کودکان تغییر را دوست ندارند و با گریه کردن این را به شما می‌فهمانند اما آنها می‌توانند به برنامه‌های جدید هم عادت کنند، پس گریه کردنشان نباید زیاد طول بکشد.
یک شیء آرامش‌دهنده به او بدهید: وقتی کودک حداقل یک ساله است و ریسک مرگ ناگهانی نوزادان در این سن نیز کاهش پیدا کرده است، دادن یک پارچهٔ نرم که بزرگ‌تر از یک لیف نباشد یا یک عروسک نرم و کوچک می‌تواند خوابیدن را برای او آسان‌تر کند.
ثبات را فراموش نکنید: اگر والدین، پدربزرگ و مادربزرگ و دیگر مراقبان کودک از همان روش و برنامهٔ شما پیروی نکنند، ممکن است خیلی بیشتر طول بکشد تا کودک خوابیدن در شب را یاد بگیرد. پس لازم است با همسرتان و دیگر مراقبان کودک هماهنگ شوید تا اطمینان حاصل کنید که روش ناپدید شدن تدریجی را به شکل باثبات و یکسانی اجرا می‌کنید.
به استعداد کودکتان اعتماد کنید: اگر شما در روش مورد استفادهٔ خود ثابت‌قدم باشید، کودک به زودی الگوی رفتاری جدید شما را تشخیص می‌دهد و به آن اعتماد می‌کند. تسکین دادن به صورت قابل پیش‌بینی و زمان‌بندی‌شده و داشتن برنامهٔ روتین، به کودک احساس ایمنی و امنیت می‌دهد.
میزان تأثیر و مفید بودن روش ناپدید شدن تدریجی
برخی والدین ظرف چند روز استفاده از این روش، بهبود در خواب کودک را مشاهده می‌کنند و مشوقان آن نیز می‌گویند که این روش اغلب باید ظرف دو هفته جواب بدهد. همچنین تکنیک‌های اصلی این روش با توصیه‌های علمی و به‌روز خواب کودک در دنیا هماهنگی دارد، اما بهتر است یادمان باشد که هیچ استراتژی آموزش خوابی برای همهٔ کودکان مؤثر نیست، بنابراین ممکن است لازم باشد سبک‌های مختلف را امتحان کنید تا رویکردی را پیدا کنید که برای شما و خانواده‌تان مفید یا حتی مفیدتر باشد.
